LEES
Joodse bevolking in Noord
Voor de 2e Wereldoorlog was tien procent van de Amsterdammers Joods. Van de 140.000 Nederlandse joden woonden er ongeveer 80.000 in Amsterdam. De meeste joodse inwoners woonden in de oudere wijken van Amsterdam.
In Noord woonden er veel minder joden, totaal ongeveer 800. Dat is te zien op de stippenkaart die de Duitsers lieten maken.
Iedere stip op die kaart staat voor 10 joden.
Eerste synagoge
De grote bouw van woonwijken begon in Amsterdam-Noord pas na 1920. Er woonden eerst weinig joden.
De joodse gemeente huurde voor gebedsdiensten (sjoeldiensten) een zaaltje in het Tolhuis bij de pont. Toen dat niet meer kon, huurden ze een winkelhuis op de hoek van de Latherusstraat en het Mosveld. Daar was ruimte voor 80 personen. Mannen en vrouwen konden er goed gescheiden van elkaar zitten.
Voordat er een sjoel kwam, was daar een kruidenier geweest. Die winkel verkocht ‘onder rabbinaal toezicht’ gebakken brood en gebak.
Bom op synagoge
In juli 1943 viel er een bom op de synagoge (de sjoel) in de Latherusstraat in Amsterdam-Noord.
Het joodse gebedshuis werd zwaar beschadigd. Er vielen geen slachtoffers.
Het huis is na de oorlog herbouwd. Er kwam geen nieuw synagoge.
Ria Schifflers (1936) woonde in haar jeugd in de Latherusstraat. Ze vertelde daarover:
“Op de hoek van de straat was een Joodse kapperszaak. Het zoontje van de kapper heette David, ik noemde hem Dapie. Het was mijn vriendje, maar op een dag is hij weggevoerd. Ik heb hem nooit meer gezien. Ik was veel op straat, en speelde dan vaak puntenkrijgertje met mijn vriendinnetjes. In de buurt was een synagoge, waar wij op zaterdag vaak gingen kijken. Dan gingen de Joodse mensen naar de kerk. In 1943 viel er een bom op de synagoge, maar er waren toen al bijna geen Joden meer in de buurt.”
Geef antwoord
Hoeveel procent van de Amsterdamse joden woonde in 1941 in Noord?
Waarom lieten de Duitsers die stippenkaart maken?
In juli 1943 waren er nog maar weinig joden in Noord. Hoe kwam dat?
Was Ria Schifflers zelf joods? Hoe weet je dat?
Wat is ‘rabbinaal toezicht’?