Nieuwendam : monument aan de noordelijke IJ-oever

Korte beschrijving: Het dorp Nieuwendam kennen de meeste mensen als dat stukje van de Waterlandse zeedijk met de mooie oude huisjes en het café bij de sluis. Dat die sluis de ontstaansreden van het dijkdorp was, zal minder bekend zijn. In de loop van de zestiende eeuw vormde zich hier een dorpje, wat zich redelijk staande wist te houden met handel, nijverheid, scheepvaart en visserij. Bij de sluis konden goederen van de schepen in het IJ worden overgeslagen naar kleine bootjes voor verder vervoer naar het achterliggende land. Zo werden ook de grondstoffen voor de industriemolens in het land vervoerd. De relatie met Amsterdam was niet zonder problemen: initiatieven die het economisch welvaren van de stad konden schaden werden veelal in de kiem gesmoord. Toch kon ze niet voorkomen dat het dorp zichzelf best goed kon redden. Reeds aanwezige scheepswerfjes zagen in de vorige eeuw kans, uit te groeien tot grote bedrijven. Voor de groeiende industrie was een goede infrastructuur nodig, wat met de — moeilijk overbrugbare — aanwezigheid van het IJ niet eenvoudig was. Nadat het dorp in 1921 deel van de gemeente Amsterdam was geworden werd het flink uitgebreid met een prachtig voorbeeld van een nieuwe bouwvorm: het tuindorp. Het nieuwe dorp sloot naadloos aan op het oude, en zo kon Nieuwendam blijven wat het al was: een dorp in de stad. Met onderlinge verbondenheid, een rijk verenigingsleven en nog steeds een wat dubbele relatie met de rest van de stad aan de overkant van het IJ.